Çatalhöyük Neolitik Alanı

9000 yıllık tarihi ve kentsel yaşama geçişin ilk önemli bulgularına sahip olmasıyla Çatalhöyük uluslararası bir değere sahip. 1960’lı yıllara doğru İngiliz araştırmacılar tarafından Konya Ovası’nda keşfedilen Çatalhöyük Neolitik Alanı’nda hala uluslararası gruplar tarafından çalışmalar sürdürülüyor. Çatalhöyük özellikle arkeolojiye ve tarihe ilgi duyanları oldukça heyecanlandıran bir bölge.

Doğu ve Batı Höyüğü olarak ayrılan alanda M.Ö 7200’lü yıllara kadar uzanan kültürel bir miras yatıyor. Tarihi göz önüne alındığında geç keşfedilmiş olsa da günümüzde korunan ve Dünya Mirasları Listesi’ne giren bir yer Çatalhöyük. Neolitik ve Kalkolitik Dönem’e dair buluntuların olduğu belki başka bölgeler de var ancak Çatalhöyük kentsel yaşama geçişe tanık olmasıyla dünya tarihinde büyük bir öneme sahip.

Çatalhöyük’e gittiğinizde buranın binlerce yıllık tarihi ile insanlığın çok eski dönemlerine doğru yolculuk yaparak etkileyici anlar yaşayabilirsiniz. Tanrıça figürleri, duvarlardaki ilginç resimler, el işleri, sanatsal eserler, özgün ev mimarileri ziyaretçileri o dönem Orta Anadolu’da yaşamış insanlarla tanıştırıyor. Yaklaşık 8000 insanın gündelik yaşam tarzları, sanatsal uğraşıları, inanç ve düşüncelerine dair bulgular gözler önüne seriliyor.

Çatalhöyük Nerede?

“Çatalhöyük nerede?” diye merak eden çok sayıda tarih tutkunu için bölgenin Çumra ilçesi/Konya Ovası’nda olduğu söylenebilir. Konya Ovası arazisinde keşfedilen Çatalhöyük Çumra’ya ortalama olarak 11 km kadar uzaklıkta.

Konya’ya göre güneydoğu yönünde ve 52 km mesafede bulunan Çatalhöyük, Hasan Dağı’nın ise 136 km kadar uzağında kalıyor.

Çatalhöyük Ulaşım Nasıl?

Çatalhöyük’e gitmek için özel araç kullanmayacaksanız Konya merkezden kalkan Çumra minibüslerine binebilirsiniz. Minibüsler sık sık sefer yapıyor ancak Çumra’ya ulaştıktan sonra Çatalhöyük’e gelmek için gün içinde araç bulmak zorlaşabiliyor. Buradan taksiyle ulaşım sağlayan gezginler de var. Özel araç kullanıyorsanız Konya’dan Karaman’a giderken Çatalhöyük tabelasını takip edebilirsiniz.

Çatalhöyük’ün Özellikleri

Çatalhöyük kentsel yaşama geçiş dönemini sergilemesi ile ön plana çıkıyor. Tarih öncesi dönemde yerleşik toplumsal yaşama geçiş evresinin ilk izleri Çatalhöyük’te görülmüş. Yapılan kazılar sonucunda önceden köylerin bulunduğu bir yer olduğu ortaya çıkan Çatalhöyük tarihte kentsel yaşamın başlamasına işaret eden ilk yerleşim alanlarından biri. Özellikle nüfus yoğunluğu ve büyüklüğü bölgeyi farklı kılıyor.

Dünyadaki en tarihi ve turistik yerlerden biri olan bölge hakkında muhtemelen ilk aklınıza gelen özellik bu olsa da Çatalhöyük hakkında bahsedilebilecek daha birçok unsur var. Çatalhöyük’e evrensel bir değer kazandıran önemli özellikler şunlar:

Doğu ve Batı Höyük olarak ayrılıyor. Doğu Höyük’te Neolitik kalıntıları görebilirken, Batı Höyük’te ise Kalkolitik Dönem’e ait izlerle karşılaşabilirsiniz.
9000 yıl öncesine dayanan tarihinde 2000 senelik kesintisiz bir yerleşim şeklinin izlerini taşıyor. Aynı zamanda o dönemin en kalabalık ve büyük yerleşim yeri.
Kapısı çatıda olan evleri ve sokaksız düzeniyle Çatalhöyük ilginç bir yaşam şekline sahip.
Çatalhöyük’te yaşamış insanlardan kalma eserler ve evlerin duvarlarındaki resimler o dönemde güçlü bir sanat anlayışı olduğunun kanıtı.
Dini inançlara dair elde edilen bulgular da oldukça ilginizi çekebilir. Araştırmalar sonucunda Çatalhöyük’teki insanların kadın-erkek eşitliğini ve ana tanrıçayı benimsedikleri tahmin ediliyor.
Merkezi bir yönetimin varlığına dair bölgede herhangi bir ize rastlanmamış.
Bölgedeki insanların evlerinde ölülerini gömmek için ayrı bir platform var.
Güney Anadolu Platosu’nda 14-15 hektarlık bir alana yayılmış olan Çatalhöyük 18 Neolitik yerleşim katmanından meydana geliyor.
Tarım yapmak için çok elverişli bir arazisi var. Bu da yerleşik yaşama geçmede büyük bir etken.

Çatalhöyük’te Hangi Uygarlık Yaşamıştır?

Çatalhöyük uygarlıkların doğuşunu simgeleyen bir yer. Bölgede çeşitli medeniyetlerin 9000 yıl boyunca bıraktıkları kalıntıları ve öğeleri incelemeniz mümkün. Özellikle Neolitik Dönem’de merkezi yönetimsiz ama yerleşik yaşam şekli olan bir insan topluluğunun varlığı dikkat çekici.

Bölgede saldırılardan korunmak için surların yapılmamış olmaması, eşitlikçi yaşama dair bulunan çok sayıda iz Çatalhöyük’ün en eski insanlarının barışçıl bir hayat sürdüklerini gösteriyor. Suç oranı ise belki de yok denecek seviyede. Ayrıca bölgede Roma, Bizans ve Selçuklu döneminden kalma kalıntıları da görebilirsiniz.

Çatalhöyük Gezi Rehberi

Çatalhöyük’e yapılan yolculuk çoğu kişi için binlerce yıl öncesini güçlü şekilde hissettiren gizemli bir havada geçiyor. Bölgede tarihi kalıntıların yanı sıra özellikle sanat eserlerine ve çeşitli figür ile heykellere hayran kalabilirsiniz. Hepsi Çatalhöyük’te yaşayan insanların dönemlerinin çok ötesinde bir hayat tarzına ve anlayışına sahip olduklarının da somut bir göstergesi.

Çatalhöyük gezi rehberi bu etkileyici tarihi yolculuktan oldukça mutlu dönmenizi sağlayacak yerler ve eserleri içeriyor. Bölgede en öne çıkan yerleri, yapıları ve eserleri gördüğünüzde Çatalhöyük’ü doya doya gezdiğinizi hissedebilirsiniz.

Çatalhöyük Evleri

Çatalhöyük’te yerleşik hayata geçişin ilk izlerini ve o dönemdeki insanların yaşam tarzını yansıtan evler en çok da tasarımları ile dikkat çekiyor. Tek oda ve bir de depolardan oluşan evler birbirine bitişik şekilde yapılmış. Sokaklar olmadığı için insanlar evlerin içinde ya da genellikle damların üstünde yaşıyormuş. Çatalhöyük evlerine giriş şekli de ilginç. Çatıdaki bir delikten merdivenle girilirmiş evlere.

Doğu Höyük ve Batı Höyük’teki kazı alanlarını incelerken benzersiz yapıdaki düzene yakından tanık olmanız mümkün. Üst üste katmanlar şeklinde inşa edilmiş evlerin görüntüsü bölgeye özgü bir ambiyans yaratmış. Evlerin bu kadar bitişik şekilde yapılması ise belki de insanların birbirleri ile çok güçlü bağlar kurduklarının bir göstergesi.

Çatalhöyük’ün girişinde bulunan örnek evi dolaşırken bölgede yaşamış insanların genel yaşam tarzlarına ilişkin daha fazla bilgi edinebilirsiniz. Kerpiç evde özellikle duvarlara çizilmiş figürler ilgi çekici.

Çatalhöyük’te Sanat

Çatalhöyük’te yerleşik hayata geçiş dönemi hakkında edinilen en önemli bulgular arasında sanat eserleri ve çizimler bulunuyor. Bölgede yaşamış insanların sanata oldukça önem verdikleri tahmin ediliyor. Bulunan eserler, çizimler ve figürler ince bir sanat anlayışının ürünü. Evlerin duvarlarına geometrik desenler, yıldızlar, av sahneleri, hayvan/insan figürleri, dans tasvirleri ve benzeri şekiller bezenmiş.

Kazı çalışmalarından çıkarılan bazı eserlerin kopyaları ise müze odalarında gösteriliyor. Örnek evin yanında bulunan müze odalarında çömlekleri, çeşitli heykelleri, çanakları, evlere asılan boğa başlarını, kil mühürleri ve benzeri eşyaları görmeniz mümkün. Çatalhöyük kazılarında çıkarılan eserlerin ve kalıntıların çoğu ise Konya Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Çatalhöyük Ana Tanrıça

Çatalhöyük burada yaşayan insanların inanışlarına dair kanıtlarla dolu. Özellikle çalışmalar sonucunda bulunan Çatalhöyük Ana Tanrıça Kültü bu bakımdan çok önemli bir heykel. Hem bu tanrıça heykeli hem de diğer elde edilen kadın figürleri anaerkil bir yaşam tarzını işaret ediyor. Ana tanrıçaya tapınma kültürünü yansıtan heykellerin sayısı ise oldukça fazla.

Taş ve pişmiş toprak ile yapılan heykellerin büyüklükleri 5 ile 15 cm arasında. Heykeller büyük kalçalı, iri göğüslü ve şişman bir kadın şeklinde. Ana tanrıçanın bereket ve bolluk getirdiğine dair bir inanışın insanlar üzerinde etkili olduğu düşünülüyor. Aynı zamanda inanışa göre tanrıça doğurganlığın da sembolü ve kentin koruyucusu.

Bölgeden çıkarılan heykellerin çoğunu toplumda kadın ve erkeğin eşit konumda yaşadıklarına dair birer kanıt olarak görmek mümkün.

Çatalhöyük Girişi Ücretli mi?

Çatalhöyük kentine girmek için herhangi bir ücret ödemeniz gerekmiyor. Ücretsiz olarak bu tarihi kenti dolaşabilirsiniz. Yıllara ve döneme göre ziyaret saatleri değişebilir. Genellikle neolitik kenti yaz aylarında 09.00 ile 19.00, kış mevsiminde ise 09.00-17.00 arasında gezip görebilirsiniz.

Görmeden Dönme

Çatalhöyük’e gelmişken gezi planınıza Konya ve çevresindeki bazı popüler yerleri de dahil edebilirsiniz. İşte Çatalhöyük’e yakın konumdaki bazı turistik yerlerin listesi: